Bugun Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligida Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining “Talabalarni turar joy bilan ta’minlash, ijara va to‘lov-kontrakt masalalari yuzasidan olib borilayotgan ishlar tahliliga bag‘ishlangan matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi. Unda vazir Abduqodir Toshqulov, mas’ullar va ommaviy axborot vositalari vakillari ishtirok etdi.
Dastlab, bu borada qilinayotgan ishlar haqida batafsil hisobot berildi. Qayd etilganidek, bugungi kunda oliy ta’limi muassasalari soni 2016-yildagi 77 tadan 177 taga yetdi. Talabalar kontingenti esa, 200 mingdan 1 mln.ga yetib, 5 baravarga oshdi. Hozirda 113 ta davlat oliygohining birgina kunduzgi ta’lim shaklida ilgarigi 80-100 ming talaba o‘rniga 500 mingdan ortiq talaba o‘qiyapti.
Aytish joizki, aynan shunday katta o‘zgarishlar natijasida xalqimizning xohish irodasiga muvofiq, yoshlarimizning oliy ta’lim olish bilan bog‘liq ehtiyoji ijobiy hal etildi. Bunday o‘sish ko‘rsatkichlari talabalarni yotoqxonaga bo‘lgan ehtiyojini ham bir necha barobarga oshirib yubordi.
Ayni paytda oliy o‘quv yurtlarining 92 tasida yotoqxonasining quvvati 91 451 o‘rinni tashkil etadi. Yangi o‘quv yilida 211,1 ming nafar talaba turar joyga ehtiyoji borligini ma’lum qildi. Bu degani bugungi kunda mavjud yotoq o‘rinlari 120 ming talabaga yetmaydi. Lekin barcha, hatto ijarada turishga imkoni bor talabalar ham nisbatan arzon va qulay bo‘lgan yotoqxonalarga joylashishni istaydi.
Matbuot anjumanida bildirildiki, bugungi kunda mavjud 91 451 yotoq o‘rinning 61 907 tasiga (67 foizi) talabalar nizom asosida joylashtirildi. 119 299 ta kelib tushgan arizalar bo‘yicha esa 80 505 nafar talaba xonadonlarga joylashtirilib, ishlar bugungi kunda ham jadallik bilan davom etmoqda.
Ayni damda vazirlik hamda har bir oliy o‘quv yurtida talabalarni yotoqxonalar va ijara uylariga joylashtirishga ko‘maklashuvchi maxsus shtablar faoliyati yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, kunlik jarayon nazorat qilib borilayotgani ta’kidlandi.
8 sentabr soat 16.00 holatiga ijtimoiy tarmoqlarda bir necha bor muhokama qilinayotgan oliy ta’lim muassasalarida, jumladan, O‘zbekiston Milliy universitetida 1943 ta, Toshkent davlat texnika universitetida 672 ta bo‘sh o‘rin mavjud bo‘lib, komissiyalar tomonidan arizalarni qabul qilish va belgilangan mezonlar asosida ko‘rib chiqilmoqda.
Bunda eng avvalo, chin yetim, boquvchisini yo‘qotgan, kam ta’minlangan, “Temir daftari”ga kiritilgan, I yoki II-guruh nogironlari, surunkali kasallik bilan davolanadigan, xorijdan kelib o‘qiyotgan, oilasida 2 yoki undan ortiq farzand kontraktda o‘qiyotgan hamda 1-kurs talabalariga ustuvorlik berish tartibiga qat’iy rioya qilinadi.
Davlat rahbarining alohida qaroriga ko‘ra, 2022-2025 yillar davomida qo‘shimcha 100 ming o‘rinli yotoqxona qurilishi belgilandi va buning uchun qariyb 5 trln. mablag‘ ajratilishi ko‘zda tutilgan.
So‘ngi 5 yilda yotoq o‘rinlari soni qariyb ikki baravarga oshdi, talabalar turar joylari quvvati 91,4 ming o‘ringa va yotoqxonalar soni 257 taga yetkazildi. Misol uchun, 2021–yilning o‘zida qo‘shimcha 32,1 ming turar joy o‘rni yaratildi va yotoqxonaga bo‘lgan ehtiyojning 41 foizi ta’minlandi. Bundan tashqari, 2022-yilda davlat-xususiy sheriklik loyihalari, oliygoh va budjet mablag‘lari hisobi hamda investitsiya dasturi doirasida jami 30 956 o‘rinli 60 ta loyiha amalga oshirilayotgani tilga olindi. Lekin talabalar kontingentining keskin o‘sib borishi sharoitida yangi yotoqxonalarning qurilishi va ishga tushirilishi ham muammoni to‘liq hal etmaydi. Mas’ullar tomonidan davlat rahbari qarori bilan ijara uylarida yashashiga to‘g‘ri keladigan talabalarga ijara to‘lovining 50 fozini to‘lab berish tartibi joriy etilgani haqida ma’lumot berildi.
Vazirlik tomonidan ijara.edu.uz elektron platformasi yaratilib, unga har bir hudud bo‘yicha ijara uylarining ma’lumotlar bazasi shakllantirilganligi, ijara uylarining manzili, narxi, uy egasining telefon raqami kabilar ushbu platformaga joylashtirilgani, tyutorlar zimmasiga talaba uchun ijara uyini topib berish majburiyati yuklangani ham talabalarni o‘ylab qilingan choralardir.
Yotoqxona bilan qamrab olinmagan va o‘ziga, shu jumladan ota-onasiga tegishli bo‘lmagan uyda ijara huquqi asosida yashaydigan davlat oliy ta’lim muassasalari talabalarining 60 foiziga ular tomonidan to‘lanadigan oylik ijara to‘lovining 50 foizi Davlat budjeti mablag‘lari hisobidan qoplab berilishi belgilangan.
Shu maqsadda davlat oliy ta’lim muassasalari talabalariga ijara to‘lovlari uchun 2022-yilda 120,4 mlrd.so‘m mablag‘ ajratilgan hamda ushbu ajratilgan mablag‘lar hisobidan joriy yilning yanvar-iyul oylarida 23 585 nafar talabaga 15,6 mlrd.so‘m mablag‘lar to‘lab berilgan.
Muammolarni yechish uchun Soliq kodeksiga tegishli o‘zgartirish kiritilib, 2022-yil 1-yanvardan fuqarolarning uy-joylarini talabalarga ijaraga berishdan olingan daromadlariga soliq solinmasligi belgilab qo‘yildi.
Qariyb ikki soat davom etgan matbuot anjumanida jurnalist va bloggerlar o‘zlarini qiziqtirgan savollariga batafsil javoblar olishdi.