Senator Rustam Xolmurodov: bandlikni ta’minlash, albatta, juda muhim dolzarb masala

    SHHTning navbatdagi sammiti davrida Samarqandda ish hajmi juda katta edi. Shu jumladan, qurilish sohasida. Tayyor ish turibdi, lekin shu ishni bajaradigan mutaxassisni topa olmayapmiz. Bu degani, ishsizlar, kasb-hunar ta’limi tizimi, bandlikka mas’ul idoralar, berilayotgan maoshlar va bir nechta parametrlar o‘rtasida nomutanosibliklar bor. Masalani yuzaki ko‘rmasdan chuqurroq ilmiy tahlil qilish kerak, deb hisoblayman. Bir necha yildan beri aynan shunday murakkablik mavjud. Ko‘p hollarda oddiy hunar egasi kerak bo‘ladi. Bunday kasbga bir necha yil o‘qitishga hojat ham yo‘q, aslida. 3-6 oyda bir qator ish joylarini band qilsa bo‘ladi.
Bundan tashqari, majlisda bugun ko‘tarilgan xizmat turlari masalasi muhim. Dunyoda xizmat turlari bo‘yicha 60-70 foizgacha aholi band. Bizda esa bu kichik ko‘rsatkich. Xizmat qilish kerak bo‘lgan joylar yetarlicha, lekin bir tomonning sa’y-harakatini ikkinchi tomon bilan birlashtira olmayapmiz. Tashkiliy masalalarda nuqsonlarimiz bor.  Masalan, bir yil davomida SHHTning navbatdagi sammitiga tayyorgarlik ko‘rgan bo‘lsak, real qiyinchilik bilan to‘qnash keldik.
Ish bor, pul bor, ammo ishni bajaradigan odam yo‘q. Ikkinchi tomondan esa aytamizki, ishsizlik mavjud.  Masalan, Samarqandda qancha gul ekildi, daraxt ekildi – lekin, afsuski, gul ekadigan maxsus odam yo‘q, daraxtga qaraydigan odam yo‘q. Ko‘chani supuradigan odam yo‘q. Qurilishda turli toifadagi ishlarni bajaradigan odam yo‘q. Bulardan murakkablari – elektrik, energetik, santexnik kasblari haqida gapirmayapmiz.  Mana shu haqida mas’ul mutaxassislar chuqurroq, jiddiy yondashsa, fikrimcha, yechimi topiladi.
Albatta, barcha davlatlarda ham bandlik 100 foiz ta’minlangan emas. Lekin bizdagi asosiy muammo – vaziyatning turli taraflarini kerakli darajaga o‘zaro uyg‘un kelishtira olmayapmiz. Muvofiqlashtirish yo‘q. 

     Misol uchun, bu yerda masala ko‘tarildi – narx-navolarni boshqarish natijasida xufyona ekonomikaga sharoit yaratib berayapmiz. Ish bajarilayapti, pul to‘lanayapti. Lekin norasmiy  ravishda. Boshqa sohalarda ham holat shunday. Xizmat ko‘rsatish sektorida – restoranlarda, oshxonalarda bolalar xizmat qilishi holatlari bor – oladigan puli boshqa, hisobdagi rasmiy puli boshqa. Bunday og‘ir masalalar juda ko‘p.  Agar muammoga tizimli yondashilsa, ancha ishsiz fuqarolarimiz ishli bo‘ladi.
Hunarga o‘rgatish, kasb berish tizimini ham soddalashtirish kerak.  

      Biz jahon klassifikatori to‘g‘risida gapirayapmiz. Lekin, afsuski, jahon klassifikatori darajasiga yetishga hali ancha ish qilish kerak. Oddiy darajadagi, tezkor yechilishi zarur bo‘lgan ishlar bor. Ularni hal etgandan so‘ng murakkabrog‘iga o‘tsak to‘g‘ri bo‘ladi.